Mochten er geen akten meer zijn te vinden van de zojuist genoemde soort, dan is er nog een ander belangrijk document dat voor de hand ligt: het Bevolkingsregister. Zelfs als we in hetzelfde archief niet de huwelijksbijlagen kunnen vinden. Helaas zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog veel huwelijksbijlagen van gemeenten in Zuid Holland uit de periode 1843-1921 verbrand of verwoest en die zijn dus nergens meer te raadplegen. Als een familienaam in een bepaalde plaats veel voorkomt en men een complete genealogie van een of eigen familie wil samenstellen dan kan het Bevolkingsregister uitkomst bieden.
Neem bijvoorbeeld het volgende probleem, de achternaam De Jong (laten we nu een ander voorbeeld nemen dan Meulman) zal in een grote gemeente hoogstwaarschijnlijk veel voorkomen en na een korte blik in de Tienjarige Tafels is het wel even schrikken dat er enkele tientallen akten geraadpleegd zullen moeten voordat er een leuke en overzichtelijke genealogie De Jong tot het begin van de 19e eeuw (zo rond 1811) kan worden gemaakt. Eerder al zeiden we dat niet alle mensen met dezelfde familienaam tot dezelfde familie behoeven te behoren. Dus wanneer men in dit geval als bijvoorbeeld alleen geïnteresseerd is in de nazaten van bijvoorbeeld Pieter de Jong, zal men heel veel akten, die voor dit onderzoek niet interessant zijn, toch moeten lezen en de conclusie trekken dat zoiets jammer is van de 'spaarzame' onderzoekstijd.
Met een veel voorkomende achternaam als de Jong, de Vries, Bakker, Smit is het ondoenlijk om alle gegevens van die personen die deze naam dragen te gaan verzamelen en zelfs op te schrijven. Spoedig raakt men het spoor bijster hoe goed u ook denkt te gaan werken met een bepaald systeem, u zult snel het (familie-)overzicht kwijtraken en zelfs 'geen zin' meer hebben om verder te gaan met deze prachtige hobby. Er is een heel goed alternatief om dit in een bepaald 'keurslijf' te krijgen, met andere woorden een bepaalde grens te trekken wie er werkelijk verwant zijn. Laten we Pieter de Jong nemen bijvoorbeeld en stel dat hij geboren is op 12 december 1859, een van de kinderen is Klaas de Jong geboren 12 maart 1890, maar zijn er eigenlijk nog meer kinderen uit dit huwelijk geboren? Uit (familie-) overlevering weten we dat er nog een broer Willem moet zijn en nog een meisje maar daar weten we de voornaam niet van.
Als u dan de Tienjarige Tafels openslaat kunt u lezen dat er tussen 1883 en 1915 wel zo'n honderdvijfenveertig personen met de achternaam de Jong zijn geboren, maar wie is nu Klaas de Jong, waarvan er wel 6 worden genoemd met de voornaam, Klaas of Nicolaas? En daarom moet u eens een blik werpen in het Bevolkingsregister onder de zojuist gevonden naam in de klapper: Pieter de Jong, hij is vader en heeft als 'taak' gezinshoofd. In de klapper van de Bevolkingsregister, die in menig archief wel aanwezig is worden meestal een letter-nummer-combinatie gegeven, die een verwijzing geeft naar het betreffende boek, deel en bladzijde (kan ook een folionummer zijn). Het hele gezin van De Jong met inbegrip van de inwonende familieleden en huispersoneel leest u op het betreffende folio (bladzijde) met alle persoonlijke gegevens; wellicht leest u wanneer dit gezin is ingeschreven (kan ook 'verhuisd naar ...' zijn) in de woonplaats, en wanneer kinderen, naar gelang deze een oudere leeftijd hebben een eigen gezin stichten, daar zij dan een 'eigen' bladzijde krijgen; ook staan de beroepen er in; en het niet-verwante huispersoneel, zoals knechten, dienstbodes.
Let u wel op dat dit een document is dat gebaseerd is op 'interviews' bij de bewoners aan de deur op DAT moment; de leeftijden moeten dan wel corresponderen met het relevante jaar en de geboortedatum. Het blijkt wel eens voor te komen dat bijvoorbeeld een ingeschreven geboortedatum als 15 juni 1843 geschreven is als 25 juli 1834. Het komt zelfs voor dat geboortedatums van ouders met die van de kinderen verwisseld zijn. U moet het Bevolkingsregister dan ook zien als een goed hulpmiddel om nieuwe namen en verwijzingen te vinden, en om wat adressen te achterhalen.
Gegevens die u nergens anders kunt vinden, zoals hieronder beschreven, zijn wel te gebruiken. Want van dit gezin vindt u van alle gezinsleden, de vader, de moeder, alle kinderen, mits gehuwd en elders een eigen bladzijde hebben, maar ook de inwonende familieleden als grootouders, de geboortedatum, de burgerlijke staat, het geslacht, de geboorteplaatsen, de geloofsrichting, de beroepen en de relatie tot het gezinshoofd, en ook alle ingekomen en vertrekdatums naar de resp. woonplaatsen.
U mag wel aannemen dat het goed is, maar het is geen primaire bron, dus altijd waar mogelijk controleren. In 1920 kwamen de gezinskaarten en in 1939/1940 de zogenaamde PK, de persoonskaart. Ik hoop voor u dat er met deze 'virtuele wandeling' een goed overzicht is verkregen met het gebruik maken van de documenten van de Burgerlijke Stand na 1811.
