Waarschuwing: Uw DNA kan mogelijk worden gebruikt in strafrechtelijke onderzoeken

Het DNA-testen bij particuliere en genealogische databanken is populairder dan ooit. Voor veel mensen is het een spannende manier om meer te leren over hun afkomst of om verloren familieleden te vinden. Maar wat velen niet beseffen, is dat hun DNA ook een andere toepassing kan hebben: het helpen oplossen van misdrijven. Justitiële autoriteiten tonen steeds meer interesse in deze databanken, en dat roept belangrijke vragen op over privacy en toestemming. Cijfers Er zijn geen exacte cijfers over het aantal Nederlanders dat een DNA-test heeft laten doen, maar het is wel duidelijk dat het aantal steeds toeneemt. In 2020 werd geschat dat ongeveer 1 miljoen Nederlanders een commerciële DNA-test hadden gedaan, vooral voor genealogisch onderzoek of gezondheidsinformatie. Sindsdien is het aantal waarschijnlijk verder gestegen, omdat DNA-testdiensten zoals Ancestry, 23andMe en MyHeritage steeds populairder worden. Daarnaast zijn er ook medische en voorouder specifieke tests die via artsen of ziekenhuizen worden uitgevoerd, wat het totaal aantal mensen dat een DNA-test heeft ondergaan verder verhoogt. Voor een nauwkeuriger aantal zou je kunnen kijken naar recente rapporten of onderzoeken van bijvoorbeeld de Nederlandse overheid of marktonderzoeksbureaus. DNA als opsporingsmiddel DNA is uniek en krachtig: het kan een misdadiger identificeren, ook als er maar een verre genetische verwant in een database voorkomt. In spraakmakende zaken zoals de Golden State Killer in de VS zijn genealogische databanken al ingezet om verdachten op te sporen. Dit gebeurde door familieverbanden te analyseren op basis van DNA-profielen van mensen die vrijwillig hun genetische informatie hadden gedeeld. Hoewel dergelijke successen indrukwekkend zijn, zijn er ook zorgen. Veel mensen die hun DNA laten testen, zijn zich niet bewust van het feit dat hun gegevens op deze manier gebruikt kunnen worden. En zelfs als zijzelf geen toestemming geven, kunnen de profielen van verre familieleden voldoende zijn om een genetische link te leggen. Weet u hoe uw DNA wordt gedeeld? Bij het aanvragen van een DNA-test krijgt u vaak de optie om te kiezen of uw gegevens openbaar worden gedeeld of privé blijven. Maar die keuze kan complex zijn: Privacyinstellingen verschillen per aanbieder: Sommige databanken bieden duidelijke opties om te beperken wie uw DNA mag zien, terwijl anderen minder transparant zijn. Veranderende voorwaarden: Bedrijven kunnen hun gebruiksvoorwaarden aanpassen, waardoor data die eerder privé was, plotseling toegankelijk wordt voor bijvoorbeeld opsporingsdiensten. Indirecte betrokkenheid: Zelfs als u kiest voor volledige privacy, kunnen andere familieleden die wél toestemming geven, alsnog tot uw genetische identificatie leiden. De juridische en ethische dilemma’s In Nederland hebben justitiële autoriteiten aangegeven particuliere DNA-databanken te willen raadplegen in hun strijd tegen criminaliteit. Hoewel dit juridisch mogelijk kan worden gemaakt met een bevel, blijft de vraag: Worden burgers voldoende geïnformeerd over deze mogelijkheid? Hebben zij de kans gehad om bezwaar te maken? Het delen van DNA-data heeft verstrekkende gevolgen. Uw DNA bevat niet alleen informatie over uzelf, maar ook over uw familieleden, zonder dat zij hier direct toestemming voor hebben gegeven. Wat kunt u doen? Lees de voorwaarden: Begrijp hoe uw DNA wordt bewaard en gedeeld door het platform dat u gebruikt. Kies bewust: Overweeg of u wilt dat uw DNA openbaar toegankelijk is of dat het uitsluitend voor uw eigen gebruik beschikbaar blijft. Houd rekening met toekomstige veranderingen: De juridische en technologische ontwikkelingen rond DNA gaan snel. Houd u op de hoogte van wat dit kan betekenen voor uw privacy. Praat met familie: Bespreek uw DNA-keuzes met familieleden, zodat iedereen op de hoogte is van de mogelijke implicaties. Waarschuwing: wees alert De keuze om uw DNA te laten testen is meer dan een persoonlijke beslissing; het is een stap die ook anderen kan raken. Justitiële autoriteiten kunnen dit waardevolle instrument inzetten om misdrijven op te lossen, maar het is belangrijk dat u als gebruiker weet wat dit betekent. Transparantie en bewustwording zijn cruciaal in deze discussie. Zorg ervoor dat u niet onbedoeld een toegangspoort biedt tot uw genetische gegevens – of die van uw familie. U heeft het recht om te weten hoe uw data wordt gebruikt. Vraag, lees, en kies bewust. Want uw DNA is niet zomaar een stukje informatie; het is de blauwdruk van wie u bent. Frank D.P.M. Lether

Lees verder