In een aangrijpende terugblik op de Tweede Wereldoorlog bespreekt Edwin Vrielink de schokkende geschiedenis van concentratiekampen, met een focus op de ervaringen van zijn grootvader en andere mannen die in Putten werden opgepakt als vergelding door de Duitsers. Via Kamp Amersfoort kwamen zij in concentratiekamp Neuengamme terecht. Hij schreef daar het boek ‘De Friesenwal’ over en vertelt daarvan op een landelijke bijeenkomst van HCC!genealogie op 22 februari a.s. in het H.F. Witte Cultuur- en vergadercentrum te De Bilt, aanvang 11 uur, toegang gratis.
Met deze presentatie wil de interessegroep stamboomonderzoek van HCC, de grootste computerclub van de Benelux, meer inhoud geven aan de discussie die is ontstaan over het openbaar komen van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) bij het Nationaal Archief in Den Haag. Dit oorlogsarchief bevat de dossiers van ongeveer 425.000 personen die verdacht werden van collaboratie met de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Niet iedereen kwam voor een rechter, werd veroordeeld of werd terecht beschuldigd. De voorgenomen openbaarmaking zorgde voor nogal wat onrust. Om die reden waarschuwde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) in december 2024 om de dossiers uit het CABR voorlopig niet online te zetten.
Steeds meer mensen geïnteresseerd in geschiedenis van hun familie
Dat steeds meer mensen geïnteresseerd raken in hun eigen familie is ook te zien aan het toenemende aantal tv-programma’s, als DNA onbekend, Verborgen Verleden, Spoorloos en De Erfgenaam en sinds kort ‘De oorlog die nooit ophoudt’. Vaak gestelde vragen van beginnende onderzoekers zijn ‘ben ik van adel’ en ‘heb ik een familiewapen’. Sinds de openbaarmaking van een index op de CABR-archieven willen mensen die hun familiegeschiedenis onderzoeken ook weten of opa, oma of andere familieleden niet ‘fout’ zijn geweest in de oorlog. Een ander belangrijk archief zijn de Arolsen Archieven in Duitsland; deze archieven vormen het internationale centrum voor informatie over de nazivervolging, met een collectie die tot het UNESCO Memory of the World behoort en gegevens bevat over ongeveer 17,5 miljoen slachtoffers en overlevenden van het nationaalsocialisme. Daaronder ook zij die voor de Arbeitseinsatz zijn ingezet.
De hel van Neuengamme
Twee buitenkampen van concentratiekamp Neuengamme bij Hamburg werden in 1944 ingericht voor de aanleg van een beschermingslinie aan de noordkust van Duitsland: de Friesenwall. De kampen bleken voor velen de eindbestemming van Kamp Amersfoort te zijn. Gevangenen werden doodgeslagen, verdronken, opgehangen, doodgeschoten of vergiftigd met gas. Ze verhongerden of stierven vanwege de onvoldoende kleding, slaapplaatsen en hygiënische omstandigheden. Ze stierven door een gebrek aan medicijnen of omdat ze geen medische hulp kregen, door fysieke overbelasting tijdens het werk of door mishandeling. In totaal stierven er minstens 42.900 mensen in het hoofdkamp van Neuengamme en de satellietkampen, of ze stierven tijdens de dodenmarsen toen de kampen werden ontruimd. Het werk werd gekenmerkt door geweld en intimidatie van de bewakers die altijd klaar stonden om de gevangenen te slaan. De gevangenen werkten van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat, ongeacht of het regende, warm was of koud genoeg om bevriezing te krijgen. Ze werden gedwongen om 10 tot 12 uur per dag te werken, zonder voldoende voedsel en met kleding die geen bescherming bood tegen de elementen. Van de 1.250 Nederlanders in deze kampen hebben er maar 129 de oorlog overleefd. “De gevangenen die hier niet in leven kunnen worden gehouden, hebben geen bestaansrecht in een nieuw Europa, en zij kunnen evengoed nu dan later overlijden. Dit is geen verplegingsoord, en ik laat eenvoudigweg nieuw gevangenenmateriaal aanvragen,” zou een kampcommandant hebben gezegd.
Vrielink's boek
Vrielink’s boek De Friesenwall (9789090391281, Bol), dat recent is verschenen, biedt een indringende kijk op de vernietigende praktijken van het naziregime, waaronder de beruchte uitspraak “Vernietiging door arbeid”. Een belangrijke component van Vrielink's onderzoek betreft concentratiekamp Neuengamme en de buitenkampcomplexen Husum-Schwesing en Ladelund. Het boek werpt licht op de vragen die velen zich stellen: Waar gingen de gevangenen van Kamp Amersfoort naartoe? En wie waren deze slachtoffers?
De bijeenkomst
datum: 22 februari 2025
aanvang: 11 uur
locatie: H.F. Witte Cultuur- en vergadercentrum, Henri Dunantplein 4, 3731 CL De Bilt.
toegang: gratis
Iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis, genealogie en de impact van de Tweede Wereldoorlog op onze samenleving en familiegeschiedenis is van harte welkom op deze bijeenkomst.
