Journalisten, historici en belangstellenden kunnen vanaf vandaag weer in de archieven duiken, want januari 2017 is bij het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) ‘openbaarheidsmaand’. Iedereen kan via de overzichtslijst kennisnemen van documenten, archieven en archiefbestanden die vanaf deze datum openbaar zijn geworden en dus toegankelijk zijn. Daarnaast schenkt het BHIC de hele maand januari elke maandag op www.bhic.nl/verhalen aandacht aan een paar van die ‘nieuwe’ archiefstukken.
Ieder jaar worden er archiefstukken openbaar. Dat gaat doorgaans geruisloos, maar er zitten vaak boeiende en/of leuke stukken bij. In 2017 schuift de openbaarheidsgrens weer een jaartje op. Voor archieven met een openbaarheidsbeperking van 75 jaar valt het jaar 1941 vrij, een belangrijk jaar waarin de spanningen van de Tweede Wereldoorlog in Noord-Brabant in de archiefstukken voelbaar tot uitdrukking komen.
Uit de overzichtslijst…
De dagrapportenboeken en processen-verbaal van de gemeentepolitie van Vught van 1941 bijvoorbeeld geven ons een beeld over het gedrag van Duitse militairen in Vught en de houding van Vughtenaren tegenover de bezetters en degenen die met de vijand samen heulden, de N.S.B.-ers. Zo ontdekken we aantekeningen waaruit blijkt dat kinderen en jongeren een burgemeestersvrouw pestten, omdat zij haar lidmaatschap van de N.S.B. niet onder stoelen of banken stak.
In de archieven van het Gemeentebestuur Mill en Sint Hubert, 1930-1979, zien we dat die gemeente heel wat voor de kiezen heeft gehad, meteen al aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. De Slag om Mill richtte een totale verwoesting aan, welke gevolgen had voor de Millse gezinnen. Ook lezen we dat eind mei 1940 een groep van dertien onschuldige Millse inwoners lukraak door de Duitsers wordt opgepakt en weggevoerd naar interneringskamp Bathorn. Omdat het gemeentebestuur van Mill er bovenop zit, keert de hele groep uiteindelijk ongeschonden terug naar Mill. Verder ontdekken we één specifiek geschreven briefje waarin een inwoner van Sint Hubert een ander ‘verlinkt’.
In het archief van Hugo Sinclair de Rochemont, 1901-1942, vinden we een verslag van een openbare vergadering van de Kring Helmond van vermoedelijk de NSDAP uit 1941, waarin zijn politieke initiatieven uit de doeken worden gedaan.
Dit jaar zijn er trouwens ook weer archiefstukken vrijgekomen uit het archief van Hero Nederland en voorgangers met interessante stukken over vrouwenarbeid in de fabriek. In de oorlogsjaren blijkt het aantal vrouwen in de fabriek van Hero drastisch te zijn teruggelopen. Toch zijn vrouwenhanden onontbeerlijk voor het fabriceren van kwaliteitsproducten, vindt de directie van Hero. Maar dat is volgens de Bisschoppelijke Commissie in 1947 een ramp voor de sociale orde en zedelijkheid…
Uit de bewaard gebleven correspondentie in het archief van de groot industrieel Charles Stulemeijer, 1913-1966, blijkt dat hij door de jaren heen erg betrokken is gebleven bij de ontwikkeling Noord-Brabantse Golfclub Toxandria te Ulvenhout. Deze werd door hem in 1928 opgericht.
Maar er is zoveel meer. Nieuwsgierig geworden?
Openbaarheid archieven
Het BHIC vervult binnen de provincie Noord-Brabant een belangrijke rol in de openbaarheid van de overheid. Onderzoekers, journalisten en andere geïnteresseerden kunnen met eigen ogen zien wat de overheid aan stukken heeft geproduceerd. Maar ook archieven van particulieren komen op de openbaarheidslijst voor. De Archiefwet 1995 bepaalt dat archiefbestanden van overheidsinstellingen na twintig jaar worden overgedragen aan het archief. Ruim 95 procent van de overgedragen stukken is direct in te zien. Voor de rest geldt een beperking op de openbaarheid, meestal omwille van de privacy van nog levende personen. Over particuliere archieven maakt het BHIC speciale afspraken met de schenkers. De beperkingen gelden altijd voor een van tevoren vastgestelde periode. En dus zijn er jaarlijks nieuwe archiefdelen in de openbaarheid.
