Het Utrechts Archief maakt een belangrijke nieuwe bron toegankelijk voor het publiek: ruim drie eeuwen aan besluiten van de gemeente en provincie Utrecht, verschenen tussen 1572 en 1896. De publicaties zijn een rijke bron voor onderzoek naar het dagelijks leven in stad en provincie Utrecht. Je vindt er aankondigingen over álles wat inwoners van een stad aangaat: feestdagen, markten, belastingen, besmettelijke ziekten, verbod op vuurwerk, verslag van moorden, en nog veel meer.
Dagelijks leven in Utrecht vervat in duizenden pamfletten en publicaties
De gemeente neemt veel besluiten die direct van invloed zijn op de leefomgeving. Dat gebeurt al eeuwen en werd op verschillende manieren duidelijk gemaakt aan de Utrechtse burgers. Van 1572 tot 1896 legden de bestuurders in ruim 5000 pamfletten en verordeningen hun besluiten vast. Die werden in gedrukte vorm verspreid door Utrecht. Al jaren lagen deze publicaties bij Het Utrechts Archief. Leny Jurritsma-van der Spelt werkte de afgelopen drie jaar vrijwillig aan het beschrijven en ordenen van deze publicaties. Leny: “In de publicaties vind je de uiteenlopende dingen: een tapverbod op zondag, een aankondiging van de cholera die er heerst, een verbod op vloeken. Ze geven bovendien een prachtig gedetailleerd en waarheidsgetrouw tijdsbeeld. De pamfletten uit de Franse tijd (1795-1813) laten bijvoorbeeld heel goed de enorme grondwettelijke veranderingen in die tijd zien.”
Gruwelijke zaken en verboden
In de stedelijke publicaties vind je soms de gruwelijkste zaken. Zoals de vrij expliciete beschrijving van een kindermoord in 1778. In de publicatie wordt opgeroepen uit te kijken naar de dader van de volgende kindermoord: een ‘jammerlyk mishandeld Lyk van een eerstgeboren Kind, waarvan de ledematen op eene ontmenschte wyze waren van malkander gekapt of gescheurd’. Alle burgers worden opgeroepen uit te kijken naar de dader, de beloning was een niet mis te verstane 200 ducatons (zilveren munten).
Ook zaken die nu spelen, zie je er terug: zoals een vuurwerkverbod in 1761. Vanwege brandgevaar was het verboden om met ‘Hoepels, flambauwtjes, Toorsjes, of eenige andere brandende Stoffen binnen deze Stad [...] langs de straten te gaan, te loopen, daar mede te slingeren, te werpen, of eenige ongeregeltheden te bedrijven, nog ook eenige Slangetjes, Voetzoekers, Klackebussen, of diergelijke Vuurwerken aan te steken, of ter werpen, of met Pistooltjes of Snaphanen te schieten.’
De stedelijke publicaties bevatten daarnaast veel verboden. In 1777 wordt het Utrechters bijvoorbeeld verboden om een komedie of tragedie bij te wonen. Dat zou enkel leiden tot ‘bederf van de goede zeden, de lieden van de behoorlyke waarneming van hun beroep afhoudt, de Jeugd aan gevaarlyke verleidingen blootstelt, en dus veele quade gevolgen moet na zig sleepen’.
Bekijken op website/studiezaal
Op de website van Het Utrechts Archief zijn de publicaties beschreven op jaartal. Via www.hetutrechtsarchief.nl/bibliotheek vind je de beschrijvingen per jaartal gerangschikt als je zoekt bij trefwoord op ‘stedelijke publicatie’. De publicaties zelf kun je inzien op de studiezaal van Het Utrechts Archief.
