In veel families komen militairen voor. Maar mochten die al zijn overleden dan is het wellicht moeilijk om over zo’n familielid veel te weten te komen. Voor mensen die de geschiedenis van hun familie onderzoeken is dat nu juist interessant. Over officieren en onderofficieren is in tegenstelling tot manschappen het nodige bekend en dus te achterhalen.
Toegang tot gezamenlijke militaire collecties en bronnen
Op de site Vele Handen is het project Officiersboekjes in januari 2020 afgerond. De teller staat weliswaar niet op 100%, maar dat is gelegen in het feit dat er een paar boekjes dubbel waren (dus ook dubbel zijn ingescand), die niet nog een keer zijn ingevoerd. Er is dus bij dat project niets meer in te voeren.
Een ander project is ‘30 dagen op zee’. Dit betreft de passagierslijsten van militairen (KNIL en dienstplichtigen) en gezinnen die na de Tweede Wereldoorlog uit Indonesië zijn gerepatrieerd. Zij die in dat land achterbleven komen hier uiteraard niet op voor.
Die informatie omvat naam, rang, legernummer, onderdeel in Indie en in NL, kerkelijke gezindheid en soms met adressen.
Jan de Keizer, is mede-verantwoordelijk voor het project Officiersboekjes van het Nederlands Militair Erfgoed gaf onlangs bij HCC!genealogie een presentatie over dit onderwerp. De hoofdverantwoordelijke is Annet Ruseler van het Nationaal Militair Museum.
Hij ging aan de hand van een aantal namen na bij welk krijgsmachtonderdeel betrokkene had gediend en in welke rangen. Ook kan via inzage in zo’n officiersboekje worden nagegaan waar betrokkene gelegerd is geweest en of hij is uitgezonden naar Nederlands-Indië of Suriname.
Het is de website Nederlands Militair Erfgoed die toegang geeft tot gezamenlijke militaire collecties en bronnen. Het gaat om honderden officiersnamen met informatie over hun rang, loopbaan, regiment en aanstellingsdatum uit de officiersboekjes uit de periode van 1810-1940. Tot 1830 ook nog met België want dat hoorde tot dat jaartal nog bij Nederland. Dit project werd in 2013 gestart. Via deze site kan men zoeken in ruim 800 duizend officiersnamen, in zo’n 52 duizend scans. Bij de officieren worden ook hun onderscheidingen vermeld. Vanaf 1837 komen ook de Indische officieren er in te staan. Bij hen alleen rang, maar geen regimentsnummer. En alleen Landmacht maar ook reservisten. In latere edities zijn eveneens de aanstellingsdata opgenomen.
De informatie v.w.b. de KNIL-militairen in deze boekjes is summier: alleen of zij behoren tot infanterie, genie of artillerie enz. Deze boekjes bevatten geen militairen van de Zeemagt/Marine.
De scans per boekje omvatten dus soms honderden scans. Geadviseerd wordt goed naar de inhoudsopgave van de boekjes te kijken en zich te realiseren dat (helaas) de scannummers niet overeenkomen met de paginanummers van de boekjes.
Los daarvan bijna 8 duizend portretten, ruim 130 duizend tijdschriften, bijna 2.500 legerplaatsen, ruim 7 duizend oude drukken van legertijdschriften, duizend stukken muziek en onder de knop ‘Dienstplichtigen’ de namen van (nog maar) 2.446 personen. In Wapenen en Regimenten zijn beschrijvingen van diverse legeronderdelen, baretemblemen en uniformen beschikbaar.
Ook zijn er officiersboeken van het KNIL. De bij hen genoemde data zijn de aanstellingsdata. Bij overgang van het Nederlandse naar het Indisch leger kon er wel twee jaar tussen zitten eer men z’n oude rang weer terug had. Reservisten zie je niet terug bij het regiment, wel dat er x-aantal reservisten zijn. Het is niet bekend hoeveel van deze KNIL-boekjes er zijn, ze zijn derhalve dan ook niet ingevoerd. Enkele van die boekjes zijn op internet te vinden, te downloaden en te raadplegen. Helaas vermelden niet alle boekjes welk jaartal het betreft. Die KNIL-boekjes bevatten meer informatie over de militairen van het KNIL, zoals welk onderdeel, bataljon en welke plaats men zat, ook de militairen van de zeemagt staat daarin.
Er bestaan ook Regeringsalmanakken voor Nederlandsch-Indië, daar staan ook militairen in en ranglijsten. Die van 1865 werd gevonden in de Staatsbibliothek van Berlijn. Die is in zijn geheel te raadplegen via internet en als pdf binnen te halen.
De officiersboekjes bevatten een enorm aantal afkortingen. Die wil men gaan standaardiseren. Als voor beeld: er zijn nu wel 15 manieren om de rang luitenant te omschrijven.
Zoeken kan ook met ? en * maar ook met meerdere zoekvragen. Het makkelijkst gebruikt men de zoekbalk geheel onderaan de website voor het ‘zoeken door collecties’. Indien je bij zoeken wat pagina’s wilt opschuiven, wijzig dan het paginanummer en geef enter i.p.v. de pijltjes (links of rechts) aan te klikken want die brengen maar je één pagina heen of terug.
Dienstplichtigen worden uitgenodigd om foto’s aan te leveren.
