Je bent net gepensioneerd en gaat helpen een begraafplaats onderhouden, dan heb je iets bijzonders uit te leggen op een feestje. Harry Somsen plaatste in 2013 een advertentie met de vraag om hulp. De graven van de twee eeuwen oude begraafplaats in Zelhem verdwenen nagenoeg onder de begroeiing en de gemeente had besloten de graven te ruimen. Ook al waren de grafrechten van sommige graven eeuwigdurend afgekocht.
Harry Somsen staat bovenop een graf en trekt het onkruid tussen het grind vandaan. Jan Saalmink trekt met zijn hark keurige streepjes door het zand terwijl Ep Oldenhave schoffelt. Harry verdiept zich al jaren in de geschiedenis van Zelhem, toen hij de bordjes van de gemeente op de graven zag in 2013 schrok hij. Harry: "Bij de gemeente bleek de geschiedenis van de begraafplaats niet goed bekend te zijn. Ik ben in de archieven van het erfgoedcentrum Achterhoek Liemers gedoken en heb de begraafplaats in kaart gebracht.
Herstellen
Ik heb voorgesteld om met vrijwilligers het oude gedeelte in ere te herstellen. Ep reageerde op de advertentie en Jan kende ik al. Met ons drieën zijn we aan de klus begonnen." Er stonden berken van twee meter hoog. Ep wijst naar de coniferen naast een graf met een hek er omheen. "De takken hingen tot op de grond, die hebben we gesnoeid zodat er weer vrij zicht was." Jan maakt een knippende beweging met zijn armen en wijst op een ander graf. Daarop stonden de hagen zo hoog dat we ons knippend een weg zochten, net zolang tot we een grafsteen vonden."
Harry legt uit dat de heren alleen graven onderhouden waarvan in het archief geen familie of andere belanghebbende geregistreerd staat. Harry: "Je kunt niet weten wat nabestaanden wel of niet willen. Wat bijzonder was om te merken is dat toen wij de boel op orde kregen sommige families hun graven ook weer gingen bijhouden."
Jan, Ep en Harry nemen hun eigen tuingereedschap mee en kregen via de RABObank ooit een bijdrage voor grind en anti-worteldoek. In het voorjaar zijn de mannen het drukst in de weer, voor de herdenking op 4 mei moet alles er netjes bijliggen. Jan wijst naar de steen van Francaise Jouffroy. "Hier stond de buxus op borsthoogte. We hebben alles teruggesnoeid en met zwarte verf de letters op de steen bijgewerkt." Harry trekt wat gras weg van een verscholen zandsteen. Een conifeer van meer dan honderd jaar oud is er half overheen gegroeid. Aan het hek van een ander graf hangt een ijzeren bordje met daarop de tekst 'rust in vrede'. Dat vond Ep tussen het gras, Harry wist dat het graf met het hek van een smid was. Ze hebben het bordje er daarom maar aan opgehangen.
In het graf met het nummer 1043 is de burgemeester van Zelhem begraven. Herman Becking stierf honderdzeventig jaar geleden. Dankzij Harry, Jan en Ep is hij niet vergeten.
(foto: F. Breimer) Jan, Harry en Ep aan het werk. "We redden ons, al is hulp welkom. We zouden blij zijn met zo'n gasbrander tegen onkruid."
