Vanaf 25 april wordt een deel (circa 3000 inventarisnummers) van het Oorlogsarchief van het Nederlandse Rode Kruis openbaar en voor iedereen opvraagbaar.
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het Nederlandse Rode Kruis de taak om mensen op te sporen en nabestaanden te informeren over hun lot. Het Oorlogsarchief, met meer dan 250.000 persoons- en familiedossiers en duizenden lijsten, is de directe weerslag van deze opsporingsmissie. In 2018 is het archief overgekomen van het Rode Kruis naar het Nationaal Archief.
Het Oorlogsarchief Nederlandse Rode Kruis bestaat uit 51 deelcollecties, waarvan sommigen openbaar zijn en sommigen beperkt openbaar. In de achterliggende periode heeft het Nationaal Archief eraan gewerkt om te zoeken naar inventarissen van dit archief die openbaar kunnen worden, en dat werk zal worden voortgezet.
De informatie die nu vrijkomt is waardevol voor onderzoekers naar de Tweede Wereldoorlog en voor iedereen die meer wil weten over hoe het Rode Kruis direct na de oorlog functioneerde.
Wat wordt er nu openbaar?
Een paar bijzondere stukken lichten we hieronder uit:
Kamp Westerbork: stukken over de kampsterkte, waarbij de bezetters per week minutieus noteerde hoeveel mensen binnenkwamen en werden gedeporteerd. De verschrikkingen van de Holocaust achter nauwgezette statistieken en kleurrijke grafiekjes.
Met het oprukken van geallieerde legers werden gevangenen verplaatst van het ene naar het andere kamp. De route werd te voet afgelegd. Onderweg stierven veel mensen door uitputting. Zo gingen in 1944 de gevangenen uit Flossenburg op weg naar Cham. Met kaart.
Er zijn uitgebreide plattegronden en kaarten van een groot aantal concentratiekampen.
Indrukwekkend zijn de dodenboeken van Mauthausen. Waarin namen, data en oorzaak van overlijden werd bijgehouden. Groot is het verschil in dikte tussen de jaargangen uit 1943, 1944 en het einde van de oorlog.
Informatie over de inzet van paragnosten bij de zoektocht naar vermisten en stukken over Duitse krijgsgevangenen die na de oorlog werden gedwongen om mijnen op te ruimen. Ook een bijzonder stuk.
De totale lijst met vrijkomende stukken is hier te vinden.
Extra informatie
In het oorlogsarchief van het Rode Kruis blijven momenteel grote gedeeltes nog beperkt openbaar. Dit heeft ermee te maken dat het Nationaal Archief de taak heeft om de privacy te waarborgen van mensen die in deze archiefstukken voorkomen en die mogelijk nog in leven zijn. De stukken die vrijkomen betreffen archiefstukken die de privacy niet in gevaar brengen, bijvoorbeeld omdat er geen persoonsgegevens in voorkomen, of alleen van personen die niet meer in leven zijn.
Dat gedeeltes beperkt openbaar blijven wil overigens niet zeggen dat deze niet toegankelijk zijn. Wanneer aanvragers een bewijs van overlijden of toestemming overleggen van iemand die in deze archieven voorkomt, proberen we alle relevante archiefstukken over deze persoon boven water te krijgen. De bezoeker krijgt vervolgens deze archiefstukken te zien. Omdat dit zorgvuldig en intensief onderzoek is, is er voor onderzoek in het oorlogsarchief Nederlands Rode Kruis (indien beperkt openbaar) een wachttijd van 3 tot 4 maanden.
Op de website van Het Nationaal Archief zijn zoekhulpen te vinden voor dit archief.
