Openbrief aan de Nederlandse archiefinstellingen
Beste mensen, Al jaren ziet HCC!genealogie dat de verschillende archiefinstellingen een reorganisatietraject in gaan. Vermoedelijk om moverende redenen (financieel, efficiency, personeelstekort) is er blijkbaar een tendens waaronder archieven fuseren of samengaan met bibliotheken en erfgoedinstellingen tot één nieuwe organisatie. Het lijkt wel alsof genealogie in deze nieuwe organisatievorm inmiddels een ondergeschoven functie heeft ingenomen. In de meeste nieuwe benamingen komt het woord archief ook niet meer voor en in de nieuwsbrieven die uw organisaties regelmatig produceren wordt genealogie nauwelijks nog aangeroerd laat staan genoemd. Wij categoriseren deze situatie als zorgelijk. Op zich hoort u ons niet klagen over een beter, efficiënter of zuiniger gebruik van belastinggelden. Zeker in de huidige tijd lijkt ons dat niet meer dan correct. Maar dit alles gaat ten koste van de archieffunctie en daarbij hebben wij de nodige vragen en bezwaren. Er is nog zoiets als een verplichting die de archieven hebben richting burgers en moet niet worden vergeten dat deze (erfgoed-) instellingen zonder genealogen bijna geen bezoekers meer binnen krijgen, waarmee mogelijke inkomsten in gevaar komen. Hoeveel inkomsten genereren genealogen nu eigenlijk? Toegang is gratis, scans zijn gratis, in toenemende mate is er scanning-on-demand. De gemeente-, stads-, streek- en regionale archieven ontvangen geld van hun deelnemende gemeenten voor het archiveren van "hun" materiaal (in depot en toenemende mate e-depot), wat voor hen tegelijkertijd een verplichting is, dito voor provinciale archieven (oftewel RHC's en NA). Maar los daarvan lijkt het wel veertig jaar geleden. Ook toen werd de aanwezigheid van ons genealogen in de archieven maar als lastig ervaren. Al die pratende genealogen, die leidden de aandacht alleen maar af van de andere bezoekers. Waarvan is onduidelijk. Te meer omdat wat ons betreft archief bezoekende genealogen nu niet direct de meest hard pratende dan wel schreeuwende bezoekers zijn. Misschien wilden de archieven toen eenzelfde instelling als bij de bibliotheken, daar werd immers niet hardop gepraat en diende men bijkans elkander toe te fluisteren. Enige verheffing van stemgeluid werd al snel bestraft met een verwijtende blik jouw kant uit, een vinger voor de lippen van de bibliotheekmedewerk(st)er gecompleteerd met een sissend ‘sssttt’. Kortom, het lijkt erop dat de wetenschappers genealogie weer hebben teruggezet in ons hok. Of overdrijven we nu wat? Anderzijds verrichten amateur-genealogen vaak vrijwilligerswerk bij archiefinstellingen, om indexen te maken, al dan niet via Vele Handen of Het Volk. Me dunkt een goede reden om ons genealogen te vertroetelen. Wij hopen dat u ook in uw publicaties aandacht blijft besteden aan genealogie en deze doelgroep blijft bedienen. Met dank en vriendelijke groet, Bestuur HCC!genealogie
25 april 2023